Workshops voor de domino's !

Al een aantal jaren wordt in Gent door de Dienst Kinderopvang van de stad een opvang georganiseerd voor kinderen van ouders die ook tussen Kerst en Nieuwjaar moeten werken. Dicht bij huis... de verantwoordelijke van de Dienst fluisterde de 6 begeleiders van de kinderopvang in het oor dat het thema "ruimte en ruimtevaart" nogal wat mogelijkheden biedt om de kinderen een leuke tijd te bezorgen. Voor het oma-team was dit een kans om onze opdrachten in het spel op kinderen los te laten zodat we konden zien of dankzij onze opdrachten, kinderen iets konden opsteken over ruimte en ruimtevaart. Tegelijk zorgden wij voor een naar we hebben gemerkt, een leuke dag voor de kinderen. "komen jullie morgen terug? ja toch? Wat gaan we dan doen? Brengen jullie ook de ruimtepakken mee?"


We gingen de oudste kinderen, die verspreid zaten in het gebouw opvissen en legden hen uit dat wij een spel maken en dat zij onze proefkonijnen mochten zijn. Daar waren ze helemaal niet rouwig om.
Het oma-team, deze keer ook aangevuld met Wim, heeft weer veel bijgeleerd. En hopelijk hebben de kinderen ook wat bijgeleerd. We maakten sterrenstelsels met plasticinebolletjes en spatborden, lieten moeren draaien in ballons, lieten vliegers op, en ondertussen hebben de kinderen geleerd wat astronauten eten in de ruimte, wat het I.S.S. is, of planeten nu wel of geen licht geven, en hopelijk nog 1000 dingen meer.. We hebben alles genoteerd.. op naar het volgende hoofdstuk.











afwisselend moesten we ook alles wat we merkten noteren. Niet dat de kinderen zich daar iets van aantrokken ...

Een mijlpaal bereikt: de testfase is gestart !

Op een zondagmorgen in de kerstvakantie, heel vroeg , geeuwend en in de gutsende regen over de E40 richting Brugge rijden.. wat een mens toch lijden kan. Maar dit beschouwen we als een mijlpaal in de ontwikkeling van ons spel: in Brugge is een kerstkamp bezig van de Jeugdwerkgroep Ruimtevaart, onze partners in dit project en zij waren bereid om hun kritische geesten los te laten op onze eerste proefdruk.

Tijl en Marijke van het oma-team waren er al natuurlijk. Tijl, ook één van de drijvende krachten van de JWR met piepoogjes - te weinig geslapen - en Marijke, fris als een hoen.

Om 9 uur zaten we al samen met de kinderen rond het uitgerolde spelbord. Schot in de roos om met onze eerste proef naar Brugge te trekken! Ik heb ijverig zitten noteren. De kinderen waren amper bij te houden: het ene na het andere goede idee om het spelconcept en de spelregels te verbeteren rolde eruit.





Halfweg de voormiddag kregen we nog bezoek. Eerst arriveerde Edwin, big chief van de Pedagogische Begeleidingsdienst van de stad Gent. Later viel ook Leen nog binnen, samen met een vriendin en kinderen. Ook zij waren nieuwsgierig naar hoe het spel gestaag verder wordt ontwikkeld.

Terug van de drukker..

Tussen het roeren in de soep en het bakken van de kerstkalkoen in, toch ook tot bij drukker Jozias geraakt om onze kaarten af te halen.
Zo! Nu hebben we alle spelelementen voor onze eerste test. Zondag zullen de kinderen van de Jeugdwerkgroep ruimtevaart onze eerst proefkonijnen zijn. Spannend!

Didactisch pakket : een voorproef

Wetenschap en techniek integreren in de dagdagelijkse klaspraktijk is niet altijd evident. Leerkrachten kunnen onmogelijk van alles en nog wat op de hoogte zijn, encyclopedische kennis bezitten over de meest uiteenlopende onderwerpen waarover kleuters iets willen leren en daarbij er nog eens voor zorgen dat kleuters al doende kunnen leren.

Dat dachten wij, toen we startten met het project "Oma gaat de ruimte in!".
Het project "Oma gaat de ruimte in!" maken we dus in eerste instantie voor leerkrachten.

In het didactisch pakket dat we op dit moment ontwikkelen bieden we leerkrachten
- achtergrondkennis om te kunnen antwoorden op vragen van kinderen
- tips en trics en voorbeelden over hoe jullie, leerkrachten, wetenschappelijke kennis kunnen doorgeven aan de kinderen.

Hoe leg je aan jonge kinderen uit wat zwaartekracht is?

Wat doet zwaartekracht eigenlijk? Zwaartekracht trekt je naar de grond, naar de aarde. Zwaartekracht is een aantrekkingskracht.
Dankzij de zwaartekracht val je niet van de wereldbol! Dat komt omdat de aarde heel groot is en jij heel klein. Hoe groter iets is, hoe meer aantrekkingskracht iets heeft. Die aantrekkingskracht noemen wij 'gewicht'.

Mensen zijn al naar de maan geweest. De maan is kleiner dan de aarde. De maan kan jou dus niet zo hard aantrekken als als de aarde dat doet. En dus is je gewicht op de maan kleiner dan op de aarde.

Hoe groter de bol is waarop je staat , hoe meer je zal wegen.
We kunnen je dit tonen met melkflessen en eurocentjes !














Hoe gaan we te werk?

Er zijn 8 planeten in ons zonnestelsel. Die draaien allemaal rond de zon.

Deze 8 planeten hebben allemaal een naam gekregen.

De maan is geen planeet, want die draait niet om de zon. De maan draait rond de aarde. Dus die mag nu even niet meedoen.

We hebben dus 8 melkflessen nodig, één voor elke planeet.
Wat we ook nodig hebben: eurocentjes ! Die gaan we in de flessen stoppen.

We stoppen er 100 in een fles. Wij hebben op de fles "AARDE" gezet. En op het dopje hebben we een foto van de aarde gekleefd, zodat we die kunnen herkennen. We kunnen de fles versieren met foto's van de aarde. Op de aarde zijn bomen, is er water, is er veel groen en veel blauw.. het is ook de enige planeet waarop je een huis kan vinden.

Als we nu met deze fles naar elke planeet zouden kunnen reizen, dan zou die fles niet op elke planeet evenveel wegen.

Welke planeten ken je al?
We zoeken de namen van alle planeten zodat we elke fles een planetennaam kunnen geven.

In elke fles stoppen we een verschillend aantal muntjes van één eurocent:

in de Mercurius- fles stoppen we er 38
in de Venus- fles stoppen we er 91
in de Mars- fles stoppen we er 38
in de Jupiter-fles stoppen we er 236
in de Saturnus- fles stoppen we er 105
in de Uranus-fles stoppen we er 94
in de Neptunus-fles stoppen we er 113

Als je nu in je ene hand de Aarde-fles houdt en in je andere hand een andere planeten-fles, dan voel je dat het gewicht op elke planeet anders is. De zwaartekracht is op elke planeet anders.

Weegt een fles op Mercurius MEER of MINDER dan op aarde?
Hoe komt dat?














Stel dat je centen vies en vuil zijn. Dan kunnen we ze wel even poetsen ! We worden scheikundigen.

We nemen een kopje en we mengen wat zout en water.
In een ander kopje doen we een beetje azijn.
Zo maken we zoutzuur.

We kunnen de muntjes een paar minuten laten weken in dit mengsel en daarna goed laten drogen op keukenpapier. De muntjes zien er dan weer als nieuw uit.

We kunnen dit ook langzaam doen met een druppelteller. Zo zien we wat er gebeurt! Wat merken we? De muntjes worden weer glimmend schoon.

Hoe dat komt is scheikunde.: in de eurocentjes zit een stof die we koper noemen. In de lucht zit zuurstof en water. Miniminiminideeltjes van het koper mengen zich met miniminimini deeltjes van het zuurstof en water in de lucht en worden daardoor zwart en dof. Met het zoutzuur dat we maakten, verwijderen we dat zwarte, doffe laagje.











Om het precieze aantal eurocentjes in de flessen te kunnen stoppen moeten we ook leren tellen
Als we hoopjes maken van 10, dan kunnen de kinderen die al tot Jupiter kunnen tellen, de Jupiterfles vullen.

plopraketten maken

Op zoek naar iets anders, kwam ik al surfend op de site van Opitec terecht. Oma laat ook geregeld een plopraket de lucht in gaan. Wat wij daarvoor gebruiken zijn kokertjes van filmrolletjes. Met azijn of citroenzuur en bakpoeder kan je die de lucht inschieten. In een vroegere post legden we dat al eens uit.
Wij laten kinderen experimenteren en proefjes doen met huis-tuin- en keukenmiddeltjes, maar wie het een beetje meer "spacy" en iets "echter" wil kan bij Opitec een bouwpakketje kopen voor 8,5 euro en met dezelfde grondstoffen een sjieker exemplaar aanschaffen.

.

Pakjes van Creax

Vandaag geen krant in de bus. Teveel sneeuwellende voor de krantenbezorgers? Wie zal het zeggen.. Op de foto: de voetsporen van de postbode die een pakje kwam afleveren.
Op de andere foto's nog een paar nieuwe stukken van het prototype van ons oma-spel: een houder om de kaarten op te bergen en een houder om de kaarten bij het spel te zetten.

Volle maan, kleine beer en andere verhalen

Waarom ziet de maan er telkens anders uit? Wat is een sterrenbeeld precies? Hoe vind je de Grote Beer? Wat is het verschil tussen een ster en een planeet?En waarom draait alles langzaam rond?

Een boek waarop je Govert Schilling's naam ziet staan kan gewoon niet slecht zijn. Govert is een gepassioneerd wetenschapsjournalist die prijzen kreeg voor zijn inspanningen om wetenschappen klaar en bevattelijk aan iedereen uit te leggen. Dit boek is speciaal voor jonge kinderen geschreven.

Hij stimuleert kinderen om beter naar de wereld rond en boven hen te kijken: "Ga buiten op straat staan en kijk met één oog door een leeg wc-rolletje omhoog, alsof het een sterrenkijker is. Richt je kijker op een heldere ster en schrijf op hoeveel sterren je in de omgeving daarvan ziet. Ga nu naar een plek waar het een stuk donkerder is, bijvoorbeeld omdat er geen straatlantaarns en huizen iin de buurt staan. Bekijk hetzelfde stukje sterrenhemel, en tel opnieuw hoeveel sterren je ziet. Ook op een donkere plek duurt het trouwens een poosje voordat je veel sterren ziet. Dat komt omdat je ogen aan het donker moeten ennen. Dat merk je als je 's avonds in je slaapkamer het licht uitdoet: pas na een tijdje ga je weer wat zien. Dus: hoe langer je wacht, hoe meer sterren je kunt ontdekken!"

Hij legt begrippen als 'schemering' en 'schijngestalten' en 'sterrenbeelden' zo uit dat ook jonge kinderen ze kunnen begrijpen. Een boek om te lezen en te herlezen en voor te lezen in de klas.

Hoe groot is de hemel?

Peppo Gavazzi is een astronoom. Een astronoom is iemand die de sterren en het heelal onderzoekt. Peppo is geen schrijver van kinderboeken, en ook geen tekenaar zegt hij zelf in zijn voorwoord. Maar toch schreef en tekende hij een prachtig boek voor jonge kinderen. Hij neemt je mee naar de werkkamer van een sterrenkundige, legt je uit welke instrumenten een sterrenkundige gebruikt om de sterren en het heelal te kunnen bestuderen en vertelt over kometen, planeten, de maan, de zon en de andere sterren. Voor de Nederlandse vertaling zorgde de Jongerenwerkgroep voor Sterrenkunde. Op de kaft staat dat het boek bedoeld is voor kinderen, ouder dan 9 jaar, maar dat klopt niet helemaal. Als voorleesboek is het zeker ook geschikt om voor te lezen aan veel jongere kinderen die zich afvragen wat een astronoom nu eigenlijk wel doet. Ik vind dit een aanrader, ook en zeker om voor te lezen in een klasje vol kleuters.

Op de website van een Amerikaanse student vond ik de Engelstalige versie

Misschien is het boek nog tweedehands te vinden; ik vond het in de bibliotheek.

Kometen

Kometen zijn geen sterren, maar grote klompen ijs,
stof en gruis. Ze beschrijven een reusachtige baan
om de zon en zijn meestal ver weg in de ijskoude ruimte.
Af en toe komt een komeet wat dichter bij de zon.
Dan begint hij door de zonnewarmte te smelten.
Een deel van het ijs verdampt tot gas en dat zien wij
als de staart van de komeet.
De sterrenkundigen hebben ontdekt dat de staart
van een komeet altijd van de zon af wijst, net als een
vlaggetje voor een ventilator. Wanneer de komeet zich
van de zon verwijdert, reist hij zijn staart achterna.
Hierdoor weten we dat er een soort "zonnewind" is,
die altijd van de zon weg blaast. Maar dat is natuurlijk geen
wind zoals bij ons, want in de ruimte is er geen lucht.

Oma goes intergalactic

Op 30 december zijn we te gast bij de kinderen die tussen kerst en nieuwjaar worden opgevangen door de kinderbegeleidsters van het Stedelijk Initiatief Buitenschoolse Opvang van de stad Gent. Er zijn al 50 kinderen ingeschreven. Dat wordt drummen !
De kinderen, leeftijd 3 tot 12 jaar, kunnen zich 4 dagen lang onderdompelen in intergalactische sferen.
Oma maakt ondertussen haar raket klaar om op 30 december te arriveren in Domino-space.
Wordt vervolgd op deze blog...

Oma op bezoek bij JWR

Op 27 december moeten we vroeg uit de veren. Dan landt onze capsule op het JWR-kamp in Brugge.
De kinderen op het spacekamp zijn echte kenners. Elke week, en elke vakantie leren ze bij over de ruimte en ruimtevaart. Zij kunnen ons zeker zeggen wat er kan verbeteren aan ons spel. Want daarvoor dient onze testfase: het finetunen en uitproberen en bijschaven en bijsturen.. hierbij hebben we natuurlijk veel hulp nodig. Zij zullen onze eerste proefpiloten zijn.

De wolken van Hans en Monique Hagen

Wolken

hoe kan het
dat de wolken blijven hangen
kun je ze niet vangen
met een hengel of een touw
zijn ze van watten
of van pluizen
zijn ze net zo hoog als huizen
hoe kan het
dat de wolkens steeds weer komen
en weer gaan
hoe kan het
dat ze altijd verder zweven
dat er nooit eens één
een tijdje stil blijft staan

Even heen en weer naar De Speurneus leverde weer een mooie vondst op. Juf Marijke kreeg van een lieve ouder een boek met hele mooie versjes in. Het boekje heet: Jij bent de liefste. De versjes zijn gemaakt door Hans en Monique Hagen.
Maar wat zouden kinderboeken zijn zonder tekeningen? Ik leerde van Eliane Duvekot, (hoi Eliane) om nooit nooit nooit de tekenaar te vergeten. Marit Törnqvist tekende niet alleen de prenten in het boek van Hans en Monique Hagen, maar is zelf ook schrijfster van kinderboeken. In Klein verhaal over de liefde vind je een meisje op een hele hoge paal in de zee. Op de prenten zie je telkens ander weer: het loeihard waaien van de wind, de vele vlokken sneeuw die naar beneden vallen. Marit vroeg ook Sjoerd Kuiper mooie teksten te maken bij haar boek Ik blijf altijd bij jou.

Wolken in de lucht

Stel je voor: je ligt op je rug in het gras... dan zie je de wolken. In die wolken zie je misschien wel een boot, of een mannetje, of een wolf, of ... Wat je maar ziet, je kan het schilderen, op grote vellen papier... de blauwe lucht met grote en kleine, dikke en smalle, lichte en donkere,... wolken.


In de Gentse Freinetschool Het Prisma maakten de allerkleinsten mooie wolkenhemels met wattenbolletjes. Ja zo'n bolletje kan je uitrekken of opproppen en met vele bolletjes maak je een prachtige lucht. Er zijn nog veel andere materialen waarmee je een wolkenhemel kan maken.

Aan de wolken kan je ook zien wat voor weer het wordt.
Als je 's avonds bij zonsondergang schaapjeswolken ziet dan weet je dat het de volgende dag mooi weer wordt bijvoorbeeld. Geleerden hebben al die soorten wolken een naam gegeven. De schaapjeswolken noemen zij bijvoorbeeld cirrocumuluswolken.
En de wolken die een beetje lijken op de golven van de zee en heel laag hangen zijn de strattocumuluswolken.
Als je de wolken kan lezen, dan kan je het weer voorspellen.

Maar weet je wat wolken eigenlijk zijn?
Dat kan je uitvissen door proefjes te doen en zelf wolken te maken.
In Technopolis staat een hele grote wolkenmaker. Die maakt wolken die je kan aanraken, je kan erin blazen, je kan ermee beeldhouwen, je kan er aan voelen..

Zelf kan je ook een wolkenmaker maken. Een kleintje:
Doe vijf centimeter warm water in een slakom. Leg ijsblokjes op een bord en zet het bord met ijsblokjes op de slakom. Doe dan het licht uit. Schijn met een zaklamp op de lucht tussen het water in de kom en het bord. Enkele minuutjes later til je het bord op en ja hoor, dan verschijnt er een wolk. Als je het bord terug op de slakom zet en je wacht nog een kwartiertje of zo, dan begint het te regenen !

Wolken zijn piep en piepkleine druppeltjes water in de lucht, die samen een wolk vormen.
Die druppeltjes komen in de lucht terecht omdat de zon de aarde opwarmt waardoor er waterstof verdampt en naar omhoog stijgt.