dinsdag 29 juni 2010

Over Jommeke, Panamarenko en Het Noorderlicht, of: "hoe het zaad ontkiemt"


's Nachts, als het donker is, zie je soms, kijkend naar het noorden, een rode gloed met daarboven kleurrijke gordijnen: rode en groene gloeiende strepen die bewegen. Je kijkt dan naar het noorderlicht, of poollicht. Als je wil zoeken naar afbeeldingen, kan je ook "aurora" intikken.
Het noorderlicht ontstaat wanneer de zon, bij grote activiteit die we ook "zonnestorm" noemen, elektrisch geladen deeltjes de ruimte in slingert.
Rond de aarde bevindt zich de atmosfeer: lagen die bestaan uit o.a. zuurstof en stikstof. Door het magnetisch veld van de aarde komen de deeltjes binnen langs de polen van de aarde: de noordpool en de zuidpool. De elektrisch geladen deeltjes reageren met de zuurstof en stikstof en dat veroorzaakt de rode en groene gloed die we zien. Een scheikundige reactie.

"Het Noorderlicht" is ook de titel van een fantasy-verhaal van Philip Pullman. Het zal tien jaar geleden zijn dat dit boek een toen 6-jarige jongen deed dromen en vragen stellen over wetenschap, technologie, fysica, scheikunde,... toen had het nog iets magisch. Philip Pullman legde bij die jongen, de kiem om te willen weten hoe de wereld in elkaar zat. Elke vraag wierp weer een andere op. De vragen bleven komen en de drang te willen weten ook.

Schooljaren later werd het vak "Technologische Opvoeding" het vak waarvan hij hoopte antwoorden te krijgen op duizenden vragen, door zelf te ontdekken, zelf te zoeken, misschien wel wat te kunnen experimenteren. Maar niets van dat al: technologie, "hoe werkt een fiets?", werd gereduceerd tot het invullen van werkbladen: "de onderdelen van de fiets", kennismaken met elektriciteit was niet meer dan "te blokken formules voor het examen". De magie was weg.

Veel eerder, in 1962 verscheen een nieuw stripverhaal van Jef Nys: Jommeke verdiepte zich in fysica en bouwde de Straalvogel: een vliegtuig, aangedreven door een bak met water, een pollepel en na enkele experimenten, een compressor. Dat dit gevaarte in real life nooit zou kunnen vliegen doet er niet toe, het zoeken naar hoe het misschien wél zou kunnen, inspireerde Panamarenko. Hij koos zijn naam die een samenvoeging is van Pan American Airlines en Companie en hij bouwde zijn Vliegmachine. De bouwsels van Jommeke zijn Panamarenko blijven inspireren: de vliegende bol, de grasmobiel,... Panamarenko is een beroemde kunstenaar geworden. Techniek als kunstbeleving. Kunst is emotie. Ondertussen legt Panamarenko weer nieuwe kiemen in de zielen van wetenschappers-in-de-dop.

Ik geloof dat het zo werkt: een mens komt iets of iemand tegen op zijn weg. En dan hangt het ervan af of een zaad dat is gestrooid kan ontkiemen. Dat hangt voor een groot deel van een kind zelf af, of het een goede voedingsbodem heeft om geïnspireerd te geraken. Niet elke plant gedijt in dezelfde grond. Waar de één geëmotioneerd geraakt door muziek of kleuren, kan de ander een flow ervaren bij het zoeken naar een wiskundige formule. En een mens is ook geen plant. Een mens heeft een eigen wil, een karakter, een persoonlijkheid: doorzettingsvermogen, weerbaarheid, kansen willen grijpen die het krijgt, spelen ook een rol. Hoe ouder een kind wordt, hoe meer het dit alles zelf in de hand heeft.

Wat al meer dan honderd jaar hetzelfde is: kinderen worden in scholen en klassen ondergebracht waar ze uren en uren samen doorbrengen. Zo komen we tot het andere deel: hoe geraakt een kind geïnspireerd? Hoe krijgt het antwoord op zijn vragen? Is er wel iets om vragen over te stellen? Wat dat deel betreft, hangt het niet meer af van het kind zelf. Dan is er altijd weer één die dingen mogelijk maakt: de leerkracht: de Jef Nys, de Panamerenko, de inspirator... of niet? Ook de leerkracht heeft de keuze om in de zielen van hele jonge kinderen, de kiemen te leggen die mee hun weg bepalen. In onderwijs noemen we zoiets: zorgen voor een krachtige leeromgeving.

maandag 28 juni 2010

Kunnen we ons voorbereiden op een zonnestorm?


Wetenschappers zijn het eens: ergens in 2012-2013 mogen we ons aan een zonnestorm verwachten die dagen, sommigen zeggen: maanden, alle elektronische apparaten zal ontregelen. Computers, gps-systemen, stroomnetten, luchtvaart, radiocommunicatie.. niets zal nog werken.

Zo'n storm ontstaat doordat twee cycli die de zon doorloopt in 2012-2013 zullen samenvallen. Enerzijds doorloopt de zon een cyclus waarbij om de 22 jaar de magnetische energie piekt, en anderzijds vermenigvuldigt om de elf jaar het aantal zonnevlekken. Die zonnevlekken zijn grote en hete uitbarstingen aan de oppervlakte van de zon.
Beide cycli beïnvloeden het magnetisch veld van de aarde.

De zon draait al een tijdje op een ongewoon laag pitje. Daarom zal de storm die verwacht wordt des te heviger zijn.

Zo'n zonnestorm is er al eens eerder geweest: in 1858 was er het zogenaamde "Carrington-incident". Deze zonnestorm schakelde de telegraaflijnen uit en het noorderlicht was tot op Cuba te zien.
Maar dat was 1858, toen waren er nog geen computers en alle elektronica waar we nu gebruik van maken, en waar we eigenlijk afhankelijk zijn van geworden. Onze auto's zitten vol elektronica, dus het verkeer zal ook lam liggen. Het luchtverkeer zal moeten worden omgeleid, weg van de noordpool, waar de elektromagnetische impact van de zonnestorm het grootst zal zijn, supermarkten, gezondheidszorg, verwarming, verkoeling,.. zal alles uitvallen? Hoe bereid je je daarop voor?

http://forum.onweer-online.nl/index.php?showtopic=11236

donderdag 24 juni 2010

Berto Monard ontdekte al 100 maal een supernova


De Belg Berto Monard verhuisde in 1981 naar Zuid-Afrika. Hij werkt er bij een instituut voor meteorologie. Sterrenkunde is zijn hobby: iedere nacht met een klare hemel speurt hij vanuit zijn observatorium naar supernova's.

Het observatorium is amper 2,5 bij 3 meter groot. Monard beschikt over een grote telescoop en een camera waarmee hij zijn waarnemingen kan automatiseren. De camera maakt vier opnames per minuut. Na een paar uur kan Monard daarmee een goed beeld samenstellen.

Monard ontving al felicitaties van NASA, zijn ontdekkingen van supernova's prijken op gezaghebbende lijsten van recent gevonden supernova's, .. een gerespecteerd man.


Een supernova is het verschijnsel dat je kan waarnemen wanneer een zware ster sterft. Dat gaat gepaard met een enorme explosie waarbij een grote hoeveelheid licht wordt uitgestraald.
De ontploffende ster die Monard waarnam is zo'n 60 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.

zaterdag 19 juni 2010

Hogeschool Gent maakt ruimtetassen


Ook in de textielsector zijn wetenschappers nodig! "Onderzoek en innovatie zijn de sleutels voor de toekomst van de textielsector" lezen we in De Gentenaar van 17 juni '10.

Bij zijn tweede ruimtereis nam Frank De Winne een tas mee die werd gemaakt in de Hogeschool Gent. Ze diende om onderzoeksapparatuur te beschermen bij de lancering.
NASA en ESA waren zodanig enthousiast dat ze nog meer tassen bestellen.
De tas die Frank De Winne meenam was blauw. Die werd niet terug meegebracht naar de aarde, maar werd samen met ander ruimteafval in een koker opgebrand in de atmosfeer.

De nieuwe tassen hebben een oranje kleur. Dat betekent dat de tas terug meekomt naar de aarde met de astronauten. De tas is superlicht, werkt brandvertragend, heeft geen scherpe hoeken en bevat geen metaal.

vrijdag 4 juni 2010

oei, een gat in de aarde !


bron: De Gentenaar, 2 juni 2010
In Guatemala City stond een paar dagen geleden nog een groot gebouw. Waar dat gebouw stond zie je nu een gat van wel 60 meter diep.
Guatemala City is gebouwd op een plateau van vulkanische puimsteen, een erg licht gesteente met gasbellen in. Het water van de regen zoekt zich een weg onder de grond en vormt daar pijpen die het plateau langzaam uithollen. De grond onder een groot gebouw zakte door het gewicht van het gebouw weg...

woensdag 2 juni 2010

raketlancering in Technopolis


Vorige donderdag was er weer wat te beleven in Technopolis. Kinderen uit verschillende scholen lanceerden hun raket.Klas 4B van de Mariaschool uit Tervuren was winnaar in de categorie derde en vierde leerjaar.
Wat wij nu tof vinden is de uitspraak van één van de kinderen: "we hebben eerst een aantal proefjes gedaan. Sommige proefjes mislukten, maar uiteindelijk vonden we een goede manier om de raket af te vuren. We gebruikten een geheim mengsel van azijn en bakpoeder om onze raket te lanceren."

Zo gaan echte wetenschappers te werk: proberen en volhouden, zoeken naar wat werkt, ondervinden dat iets niet werkt, mislukken en leren uit je fouten en opnieuw proberen. Tot het lukt.

Of je nu een oude wetenschapper bent of een jong ukje, doet er eigenlijk niet toe. Het gaat om hoe je tewerk gaat.


Wetenschappers in basisschool De Vlieger, 5 jaar oud, ook in de weer met azijn en bakpoeder... zie? op wetenschap staat écht geen leeftijd.

Oma gaat de ruimte in


  © Blogger templates Inspiration by Ourblogtemplates.com 2008

Back to TOP