Hoe ontstaan vulkanen?

Om te kunnen antwoorden op de vraag: "Hoe ontstaan vulkanen?" moeten we afdalen naar het binnenste van de aarde. Daar is het heel erg heet.

De aarde is eigenlijk een hele grote puzzel

Om de kern van de aarde zit een mantel, die bedekt wordt door een aardkorst. De aardkorst is de buitenste laag van de aarde, de laag waar wij over lopen. De aardkorst bestaat niet uit één volledig omhulsel, maar uit enorme grote platen die naast elkaar liggen en voortdurend bewegen.

Heel diep onder de aardkorst, zo'n 30 km diep, is het heel erg heet. Zo heet dat de stenen er smelten en vloeibaar worden. De gesmolten stenen worden MAGMA genoemd. Uit dat hete magma ontsnappen gassen. Het magma en de gassen proberen de oppervlakte van de aarde te bereiken via gangen in de korst.
Op sommige plekken is de aardkorst niet zo dik en niet zo stevig, vooral op plaatsen waar twee platen met elkaar in contact komen. Daar kan het gas soms ontsnappen door een opening en volgt er een uitbarsting. Op die plaats ontstaat een soort berg en stroomt het gesmolten magma uit de krater. Eenmaal buiten koelt het magma af en stolt het. We noemen het dan LAVA.

De meeste vulkanen bevinden zich aan de rand van de enorme platen die de aarde bedekken, omdat het gas en het magma daar gemakkelijk naar buiten kunnen komen.

PROEF: maak zelf een vulkaan

Dit heb je nodig:
- een grote platte bak of emmer
- een hoop vast zand dat goed blijft plakken
- 1 dl water
- 0,8 dl afwasmiddel
- 0,8 dl azijn
- een beetje rode kleurstof (ecoline of voedingskleurstof)
- drie of vier eetlepels zuiveringszout, of bakpoeder of soda

Voorbereiding:

Meng alles, behalve het zuiveringszout door elkaar en giet het in een glas of plastiek fles.

Doe het zand in een platte bak of emmer, maak er een mooie vulkaanberg mee en zet in het midden een groter glas (of plastiek fles) met daarin het zuiveringszout.

Rond de vulkaanberg kan je huisjes, bomen en mensen zetten (lego, playmobiel,..), die wonen rond de vulkaan.

De uitbarsting:

Als alles klaar is giet je het mengsel (water, azijn, afwasmiddel, kleurstof) in de fles met zuiveringszout die verborgen is in de vulkaan. Kijk wat er gebeurt...

Het schuimende mengsel zet uit en wordt door de hals van de fles geperst en druipt langzaam (als lava) langs de wanden van de vulkaan naar beneden. Als azijn en soda zich vermengen ontstaat koolstofdioxide. Dit gas zorgt voor belletjes in het mengsel van azijn en afwasmiddel.

Een vulkaanuitbarsting is gevaarlijk voor mensen. Het grootste gevaar komt niet van de lava maar van de aswolken en de modderstromen, de gassen zijn ook giftig.

Maar er zijn ook voordelen: door de vulkaanuitbarsting komen veel mineralen vrij. Hierdoor zijn de vulkaanwanden zeer vruchtbaar voor planten. Boeren kunnen er gemakkelijk hun voedsel verbouwen.
Het lava loopt ook zeer traag naar beneden. Meestal hebben mensen wel genoeg tijd om te vluchten voor het lava.

Een beetje geschiedenis:
Heel lang geleden, meer dan 2000 jaar, kwam een vulkaan die de Vesuvius heet, en die in Italië ligt tot uitbarsting. Het Romeinse stadje Pompeï werd daardoor bedekt door een hele dikke laag lava en as. Door de lava en de as zijn de woningen van het stadje zeer goed bewaard gebleven. Daardoor kun je nu nog de oude Romeinse stad gaan bekijken en bewonderen.